Dünyada, yıkanma alışkanlıkları ile ün yapan toplumlardan biri de Japonlardır. Japonya’da “Onsen” ve “Sento” diye adlandırılan iki farklı hamam kültürü bulunmaktadır. Japoncada Onsen, yerden çıkan sıcak su anlamındadır. [¹][²]Bu yanı ile bizim kaplıcalarımıza benzeyen özellikler taşımaktadır. Sento ise ısıtılmış su anlamı taşımaktadır. Bizdeki hamamın karşılığıdır.[²] Onsen ve sento yıkanma ve bakım kültürünün parçaları olmakla birlikte, birbirinden tamamen farklıdır. Şimdi, Japon halkının hayatlarına duşakabinler girmeden çok önce şekillenen bu kültürü inceleyelim.
Onsen Nedir?
Onsenler, suyun toprak tarafından ısıtıldığı ve çeşitli minerallerle zenginleştiğini ifade etmektedir. Sentolarda bildiğimiz musluk suyunun ısıtılması söz konusu iken, Onsenler minarelli su yapıları ile tamamen farklıdırlar. Bu tecrübeyi yaşayanlar mineralli suyun kesinlikle ayrıcalıklı bir cazibesi olduğunu vurguluyorlar.[²]
Japonya’da bir kaynağa Onsen denmesi için, sıcak suyun olması yeterli değildir. Gerçek Onsenler, belirli madenleri içeren ve 25°C’nin üzerindeki kaplıcadır.[³]
Japonya’ da bir çok volkan bulunmakta ve bunlar Onsenlerin oluşumunu sağlamaktadır. 27 binden fazla kaplıca kaynağı olduğu ve bunların on farklı türde onsen suyu oluşturduğu söylenmektedir.[²] Beppu şehrinde bu su türlerinin yedisini birden bulabilirsiniz.
Bu kaplıcalardaki sular baryum, demir, lityum, magnezyum, iyot, klor,kalsiyum ve sodyum bikarbonat gibi bir çok mineral içermektedir. Bunların yapıları Japonya tarafından incelenerek Kaplıcalar Yasası içerisinde yayınlanmıştır.[³]
Onsende Japon Kadınları
Sağlık Üzerindeki etkisi
- Onsen suyundaki sodyum bikarbonat ve kalsiyum, kan akışını hızlandırır ve kandaki oksijen miktarının artmasında etkili olur. [⁴]
- Sudaki sıcaklık ve mineraller eklem ve kas ağrılarına iyi gelir.[⁴]
- Egzama ve sedef hastalıkları olanlar için, kükürt içerikli kaplıcalar önerilmektedir. Kuru ciltler üzerinde de olumlu etkileri vardır.[⁴]
- Suyu gergin kasları rahatlatır. Japon kaplıcalarının doğal ve sakin çevresi sayesinde zihniniz temizlenir. Kaplıcadan çıktıktan sonra vücut hızla soğur ve rahatlamaya yardımcı olur. Bu sayede daha derin ve kaliteli bir uyku alınabilir.[⁴]
Onsen Şeçimi
Onsenleri Japonya’da kolaylıkla ayırt edebilirsiniz. Girişlerinde uzun perdeler bulunur. Sıcak banyo sembolü olan ♨ veya 湯, ゆ karakteri ile işaretlenir. Ayrıca kadın erkek ayrımı yapmak istiyorsanız, aşağıdaki görseli incelemeniz yeterli olacaktır. Kırmızı bayrak üzerindeki işaretli olan kısım bayanları ifade eden şekildir. Mavi bayrakta ise erkek şekli işaretlenmiştir. Resim üzerinden hangi işaretin bayan hangi işaretin erkek olduğunu kolaylıkla ayırt edebilirsiniz. Seçim yapıldıktan sonra kullanım için görgü kurallarını da bilmelisiniz. Keza Japonlar için bu ortamlar geleneksel kültür içinde belli etik kurallara riayet edilerek kullanılmaktadır.[⁵]
Onsenlerde Kadın ve Erkek Belirten İşaretler
Onsenlerde Görgü Kuralları
Bu kaplıca ortamlarında bir takım yazısız görgü kuralları söz konusudur. Bunlara uymak hem saygı hem de ortama uyum sağlama açısından önemlidir.
Onsenlerde, dalmayın ve yüzmeyin. Etrafınıza su sıçratmamaya özen gösterin. Sadece oturun ve suyun keyfini çıkarın.
Soyunma odalarında ve banyo alanlarında telefon kullanmamaya özen gösterin. Böyle bir durumda etrafınızdakilerin kaşlarını çattıklarını görebilirsiniz. Bu Japon kültüründe sizi olumsuz karşıladıkları anlamına gelecektir.
Saçlarınızı düzgün bir şekilde toplayın. Eğer uzun saçlarınız varsa banyodan sonra dikkatlice bağlamalısınız.
Duşlar genellikle birbirine yakındır.Çevrenize dikkat etmelisiniz. Etrafa su ve köpük sıçratmayınız. Başkalarının da aynı şeyi yapmaları sizi de sevindirecektir.
Sauna kullanımınızı onsenden önce kullanın.
Traş olmak gibi eylemlerden kaçının.
Gözlerinizi insanlar üzerinde tutmayın. Bakışlarınızı önünüzde tutun.
Gürültü etmeyin, ve yüksek sesle konuşmayın. Yanınızdaki ile sohbet etmeniz sorun olmaz, fakat dikkatli davranmalısınız.[⁵]
Kaplıca sürecinden sonra da dikkat etmeniz gereken ilk şey ıslak ıslak dolaşmamaya özen gösterin. Kaplıca çıkışı kendinizi kurulayın. Duş aldığınız alanı ve kullandığınız eşyaları temiz bırakmaya özen gösterin. Oturma alanlarını kurulandıktan ve üzerinize bir şeyler giydikten sonra kullanmaya özen gösterin.
Tıpkı bizde ve Fin Saunalarında olduğu gibi bu onsenlerde de alkol tüketmek yasaktır. Alkollü olarak kullanmamaya dikkat edin.
Onsende Bir Japon Ailesi
Farklı Onsen Türleri
Kaplıcalardaki farkı oluşturan unsur su tiplerinden kaynaklanmaktadır. Mineral yapıları ve su sıcaklıkları farklılık oluşturan temel unsurdur. Kaplıca sıcaklıkları 25°C ile 45°C arasında olmaktadır. Suların özellikleri ise kısaca şöyledir;
Sülfürlü Kaplıcalar
Yüksek kükürt içeriğinden dolayı kokusu pek hoş değildir. Keskin kokusuna rağmen bronşit ve tansiyona iyi geldiği söylenmektedir.Kükürt ayrıca ciltteki sivilce ve lekelerin tedavisinde de kullanılır.[⁶ ]
Asitli Kaplıcalar
Anti bakteriyel etkisi vardır. Hassas ciltler için uygun değildir. Ölü hücreleri temizleme özelliği vardır. Romatizmaya iyi geldiği söylenir.[⁶]
Basit Termal Kaplıcalar
Yüksek konsantrasyon içermeyen herhangi bir kaynak basit temel kaplıca olarak adlandırılır. Bu kaynaklar Japonya’da sıkça bulunur.[⁶]
Soydum Bikarbonat Kaplıcaları
Cildi pürüzsüz yaptığı söylenen kaynaklardır. Bayanların sıklıkla tercih ettiği kaplıcalardandır. Japonya’da “güzel bir cilt için su” olarak adlandırılmışlardır.[⁶]
Sülfatlı Kaplıcaları
Üç çeşit sülfat kaynağı vardır. Magnezyum, kalsiyum ve sodyum. Kronik kabızlık ve damar sertliği çekenlerin tercihleri arasındadır. Kesikler ve morluklar üzerinde de olumlu etkileri vardır.[⁶]
Demirli Kaplıcalar
Karbonatlı ve melanterit kaynaklar olarak iki türdür. Anemi ve adet bozukluklarına faydalı olduğu söylenir. Kahverengi olan görünümü kirli olduğundan değil demirli olmasından kaynaklıdır.[⁶]
Alüminyumlu Kaplıcalar
Bu kaynaklar, sterilize edici asidik özelliktedirler. Tadları acıdır. Mantar, kızarıklık ve dermatit tedavilerinde önerilir. [⁶]
Klorürlü Kaplıcalar
Tuz, Kalsiyum ve magnezyum olarak üç tiptir. Yüksek tuz içeriğinin kesik ve yanıklara iyi geldiği söylenir. Ayrıca, cildi nemlendirdiği ve vücut ısısını korumaya yardımcı olduğu söylenir.[⁶]
Karbonatlı Kaplıcalar
Kan dolaşımını iyileştirir. Vücudu detoks etmeye yardımcı olurlar. İçinde iken vücudunuz hava kabarcıkları ile kaplanır.[⁶]
Radyoaktif Kaplıcalar
Az miktarlarda radyoaktif bileşenler içerir. Kulağa ters gelse de gut, tansiyon ve romatizma için faydalı olduğu söylenmektedir. [⁶]
Takaragawa’daki Bir Onsen
Japonya’da meşhur Onsen Bölgeleri;
Japonya’da bir çok bölgede Onsenlerin kendine has kaynakları bulunmaktadır. Bunların en meşhur olanlarını ise kısaca şöyle sıralayabiliriz.
Kusatsu-Gunma
Japonya’da ki en ünlü kaplıca alanlarından biridir. Başkent Tokyo’ya da yakın olmasıyla çok tercih edilen alanlar arasında yer alır. Toplu taşıma araçlarıyla ulaşımı da vardır.
Hakone-Kanagawa
Kaynayan kükürt kaynaklarıyla bilinir. Fuji-Hakone-Izu ulusal parkı ve Fuji dağının ikonik manzaraları ile meşurdur.
Kurokawa-Oita
Küçük bir kasabadır. Kaplıcaları açık hava şeklindedir. Çevresinde ahşap yapılar ve Kumamoto kalesi bulunur. Tarihsel özellikleri olan mekanları ile ünlüdür.
Noboribetsu-Hokkaido
Sularına özellik veren Jigokudani (Cehendem Vadisi) ile ünlüdür. Kuttara Gölü yakınlarındadır. Su özellikleri ile ön plana çıkar.
Modern hayatlarımızın hızlı koşuşturması içinde, artık banyo ve temizlik işlemlerimiz de duşakabin yardımıyla hızlıca yapılsa bile, bu tarz kültürel etkinlikler eskisi gibi devam etmekteler. Toplumların farklı yanlarını içeren bu faaliyetler bir çok toplumda zamana karşı hala direnmektedirler. Osmanlı’dan bize kalan hamam kültürü, Finlandiya’daki sauna kültürü, Japonların Onsenleri, Rusların Banyaları günümüze kadar uzanan temizlik kültürünün değerli birer parçaları.
KAYNAKLAR;
- https://tr.wikipedia.org/wiki/Onsen
- https://enjoyonsen.city.beppu-jp.com/what_is_onsen/
- https://www.spa.or.jp/en/onsen/
- https://hakone-japan.com/things-to-do/onsen/an-onsen-guide/health-benefits-of-onsen-2/
- https://livejapan.com/en/article-a0002861/
- https://jpninfo.com/37354