Osmanlı İmparatorluğu’na başkentlik yapmış şehirlerimizden Bursa, yüzyıllar boyunca hamamları ve tarihi dokusuyla gönüllerde taht kuran Anadolu şehirlerinden biridir. Hamam kültürünün içine işlediği Bursa’nın insanları, aynı rahatlığı bugün evlerinde, son model duşakabin sistemleriyle yaşamaktadır.
Tarih boyunca Osmanlı Hamam Geleneği’nin en gözde merkezlerinden biri olagelmiş Bursa’da, yine Osmanlı döneminde, evlerin küçük yıkanma bölümlerinin dışında genel olarak hamamlardan başka, yıkanma alanı bulunmamaktaydı ve insanlar temizlik ihtiyaçlarını bu köklü hamamlarda gidermekteydi.
Bu hamamlardan hala aktif olanları şunlardır;
Bursa’ya Değer Katan Hamamlar
İncirli Hamamı
Osmanlı sınırları içinde sultan veya önde gelen devlet adamları ve varlıklı kişiler yapımına öncelik verilen bir yapılar haline gelmiştir. Yapımı ile ilgili kaynaklara bakıldığında İncirli hamam, 1488 yılında Fenari Ahmet Paşa’nın kardeşi olan Kadıasker Alaaddin Ali tarafından yaptırılmış olup vakfedildiği yazılmaktadır. Hamam Sokak cephesinde bulunan kapı üzerindeki 1945 tarihi ise yapının onarım geçirdiğini işaret etmektedir. Orta boyutlu bir “tek” hamam plan şeması ile İncirli Hamamı içindeki üç boyutlu hareketliliği ile özel bir mimariye sahiptir. Hamamın içinde birbiri içine bağlantılı olan iç kısımları ile içinde dolaşanlara sanki büyük bir kayanın içi oyularak oluşturulmuş hissini vermektedir. Soğukluğu ve su deposuna yapışık iki sıcak halvetin yanı sıra göbek taşının etrafındaki eyvan ve halvetleri ılıklık girişi belirgin bir özelliği sahip olduğu bilinmektedir. Kayıtlara göre ilk kez 1805 yılında onarılmış olan hamam 400 metrekare alanı çeşitli sektörlere kiraya verilerek hizmet etmiştir. 1930’lara kadar hiç boş kalmayan hamam defalarca yanmış olsa da onarılarak kullanılmıştır. 1942 yılında hamamın yanı başındaki okula da adı verilen Şerif Artış tarafından satın alınan hamam 1945 yılında onarılarak tekrar işler hale gelmiştir. 2009 yılında terk edilmiş, olan hamamın, Bursa Büyükşehir Belediyesi tarafından restorasyonunu ile ilgili çalışmalar, 2010 yılında kamulaştırılma işleminin tamamlanmasından sonra başlamıştır. Bu kapsamda içinde hamam ile ilgili hazırlanmış tüm projeler 2011 yılında tamamlanarak Bursa Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu tarafından onaylanmıştır.
Bursa İncirli Hamamı
Demirtaşpaşa Hamamı
14.yüzyılın sonlarına doğru Yıldırım Bayezid döneminde Demirtaş Paşa’nın oğlu Oruç Bey tarafından yaptırılan Demirtaş Paşa Hamamı, uzun bir süre harap durumda idi. Tüm Türkiye’nin, özellikle Bursa’nın tarihi hamamlarından olan Demirtaş Paşa Hamamı, 1987 yılında onarılmış ve yeniden hamam işlevi kazandırılmış olup, günümüzde de hamam olarak hizmet vermeye devam etmektedir.
Bursa Demirtaş Paşa Hamamı
Ördekli Hamamı
Bursa’nın Abdal Mahallesi’nde yer alan hamam, kültürel niteliklerden kaynaklı “çifte” hamam olarak bilinir. Eski, Yeni Hamam olarak da bilinen hamamın yapımına Yıldırım Bayezid döneminde başlanmıştır. Osmanlı döneminde Bursa’nın Timur ordusu tarafından işgal edilmesi nedeniyle, yapımı yarım kalan hamam, Çelebi Mehmet döneminde tamamlanmıştır. Uzun bir süre harap durumda kalan yapı, 2006-2008 yılları arasında kültür merkezi olarak, restore edilmiştir. Hamam yapısında biri büyük diğeri küçük olmak üzere iki adet seminer salonunun yanı sıra, dinlenme salonu, kahve salonu, sergi salonları, geleneksel sanatlar ile ilgili kurs ve uygulama salonları ve Türk mutfağından yemeklerin sunulduğu bazı bölümler yer almaktadır.
Bursa Ördekli Hamamı
Şengül Hamamı
Sultan Yıldırım Bayezid Han tarafından yaptırılan Şengül Hamamı bedesten ve Ulucami yakınlarında bulunmakta olup, Ulu Cami’ye vakfedilmiştir. 15. Yüzyıla ait bir yapı olan hamam, Bursa’da küçük boyutlu tek hamam olma özelliğine sahiptir. Çeşitli tarihlerde onarım görmüş olan hamam, 1930’lu yıllara kadar hamam olarak kullanılmaya devam edilmiştir. Günümüzde ise gümüş takılar satan küçük dükkânların yer aldığı ait bir çarşı olarak varlığını sürdürmektedir. Bu nedenle daha çok gümüşçüler çarşısı olarak bilinmeye başlanmıştır.
Bursa Şengül Hamamı